İLHAN ÖĞRETMEN

24.11.2015

"Öğretmenler Gününden çok öğretmenlerin kendileri KUTLU olsun"

Yarın 24 Kasım Öğretmenler Günü… Kutlu olsun.
Oysa asıl KUTLU olanlar öğretmenler.
Ama sadece gerçek manada öğretmenler!

“Hayatta en büyük şans iyi bir öğretmene rastlamaktır.”
Bugünlerde internette dolaşan bu sözü benim söylemiş olmam lazım bir yerlerde…
Çünkü bu sadece düşünülerek bulunacak iyi bir cümle olmaktan öte bizzat yaşadığım bir gerçek.

Ben o şanslı çocuklardandım.
Benden bir yaş küçük kardeşimle sınıf arkadaşıydım.
Öyle ya köy yerinde çocuğun okul çağı tarla tapan, inek dana durumuna bağlıydı.
Sekiz yaşında yazıldığım ilkokula kışın büyüklerimizin açtığı “çiğir”i izleyerek, elimiz ayağımız donarak giderdik.
Herkes hergün birer tezek getirmek zorundaydı. Odun henüz icad edilmemişti bizim orada. Ağaç yoktu zaten.
Sonra o tezeğin üzerine gazyağı dökerek yakmaya çalıştığımız “dik soba” beş sınıfın bir arada ders gördüğü büyük dersliği dumanla doldururdu.
“Löbetçi öğrenci”nin en önemli göreviydi o sobayı sabah herkesten erken gelerek yakmak ve dersler bitene kadar canlı tutmak.
Tipiden “buymuş” ellerimizi sobanın etrafında toplanarak ısıtmaya çalışırken ayazdan sertleşip mukavva gibi olmuş yırtık, yamalı elbiseler sıcağı görünce önce hafiften yumuşar ve ardından buharlar çıkmaya ve en sonunda da damla damla sular akmaya başlardı.
Sınıfın soğuk havası kırılıp azıcık yüzümüzün kızarıklığı gittikten sonra pencereden köyümüze 2 km mesafeden gelecek İlhan Öğretmen’i gözlemeye başlardık.
Allah biliyor ya, “kar daha çok yağsa da gelmese bugün” diye çok düşünürdük.
Korkuyorduk biraz. Zira alışık olmadığımız bir disiplini vardı.
Emeğini esirgemiyor ama karşılığını da istiyordu.
İşte bu anlşama bize pek uymuyordu.

İlkokulu okuduğum köyümde, 5 yılda gördüğüm 10’dan fazla öğretmenin en sonuncusuydu.
4 ve 5. sınıfta bizi o okutmuştu.
Ondan önce kimler gelip geçmemişti ki. Asiller, vekiller, ücretliler, ücretini haketmeyenler….
Adlarını say deseniz 3-5 tanesi ancak aklımda kalmıştır.
Ama İlhan Öğretmen aklıma ve hayatıma unutulmayacak derin izlerle kazınmıştı.
Köyümüze ilk atandığında köyden bir ev kiralamış ve oraya yerleşmişti ailesiyle.
Ancak sığdırmadık onları köye.
Neler yapmadık, neler demedik ki arkalarından?
Dayanamadı, ikinci yılın başında 2 km uzaklıktaki Pazarören kasabasından ev tutup oradan gelip gitmeye başladı. Yaz-kış demeden her gün.

Oğlu Necati de sınıf arkadaşımızdı.
Disiplin ve ders söz konusu oldu mu en önce Necati yerdi “paparayı”.
Ben de az sigaya çekilmedim hani.
Köyde ilk onun arabasına binmiştik otomobil olarak.
Emektar Murat 124 bir gün tüm beşinci sınıftakileri toplayıp Pınarbaşı’na yatılı okul sınavına götürmüştü.
Ve muhtemelen beşinci sınıftakilerin tümü ilk kez o gün “kıymalı” yemişlerdi Pınarbaşı’nda İlhan Öğretmen’in kesesinden.
Necati ile ben Çiçekdağı Lisesinin yatılı ortaokul kısmını kazandık o sınavda.
Ve bizi rahmetli babamla beraber İlhan Öğretmen götürdü kayda.
12-13 yaşındaki çocukları bırakıp geldiler dağ başına.
Günlerce ağladık, burada okumayız diye.
Duyan kim?
İlhan Öğretmen arada ziyarete geldi ve biz ona bir şey diyemedik.
Okuruz dedik. Okuduk da…
Sonra…. Daha başka okulları da okuduk… Hala da okuyoruz…
-*-
Allah gani gani rahmet eylesin İlhan Öğretmen’e.
Biz ondan razıyız, Allah da ondan razı olsun.
Öğretmenler Günü kutlu olsun!
Öğretmenler Kutlu olsun!

AĞRILAR ÜZERİNE BİR ÇEŞİTLEME

21.11.2015/ANKARA

Kelimeler… Bazen kurşun, bazen kaypak kelimeler. İkiyüzlü de değil onlarca yüzlü kelimeler. Aynı kelimeler ayrı ayrı anlamları nasıl ifade eder ki? Hatta tam zıt anlamları? Ama ediyorlar işte...Bakın! “Ağrı” kelimesi mesela…

“Ağrı nedir?” sorusuna “Doğu Anadolu’da bir ilin adıdır.” diye cevap verecekler hemen başka bir konuya geçebilirler. Onlara bu yazıda verilebilecek herhangi bir şey yok. “Ağrı, vücudun herhangi bir yerinde duyulan şiddetli acı” diye cevap verenler kalabilirler. En azında “gidiş yolundan” bir şeyler almaları mümkün. İşi vücuda bağlamak her zaman doğru cevap olmasa da “ağrı” ile ilgili kullanacağımız bazı ifadeler oradan geliyor.

Çok yüzlü kelimelerden biri “ağrı”. Yüzsüz olmasından iyidir bazen kelimelerin çok yüzlü olmaları.

“İlk göz ağrısı” derken ne kadar da duygusal, romantik, heyecanlı bir ruh halini ifade ediyor, değil mi? “Göz ağrısı”nın duygusalı mı olur demeyin. İnsanın “ilk göz ağrısı” ilk vurulduğu güzeldir; ilk doğan çocuğudur; ilk ekmek parası kazandığı işidir; ilk arabasıdır…. Sayın aklınıza gelen ilkleri... Neden “göz ağrısı” demişler, bilemem. Ama burada çok olumlu, sevimli, romantik bir anlamı var “ağrı”nın… İnsanın “sürekli ilklerim olsun da gözüm de ağrırsa ağrısın” diyesi geliyor.

Bir başka romantizm içeren ama “acılı arabesk” tadında olan “kalp ağrısı” var ki sözlük “Aşktan doğan üzüntü, yürek ağrısı” diye tanımlamış. Bu isim de bir de roman olduğunu hatırlıyorum. “Kalp ağrısı”nın romantizm dışında keder, sıkıntı anlamları da mevcuttur. Ama bugün çoğumuz “kalbim ağrıyor” diyen birinin aşk acısı çektiğini değil de kriz geçirmek üzere olduğunu düşünürüz nedense.

Geçelim “başağrısı”na. Bu daha çok istenmeyen, rahatsızlık veren, ısrarcı olan bir kişi veya ısrarla tekrar eden kötü bir durum için söylenir genellikle. “Baş belası” anlamındadır. “Ağrı” kelimesi burada gerçek anlamına daha yakın duruyor. En azında verdiği rahatsızlık itibarıyla. Özür de dilemiyor.

Bir başka ifade ise “karın ağrısı”. Bu ifade kullanılış itibarıyla biraz daha sokak diline yakın ve ifade ettiği anlam bakımından da “başağrısı”na göre daha fazla bir kızgınlığı yansıtır. Kızgınlık duyulan kişinin adına ek olarak veya onun yerine “genel zamir” olarak kullanılır. “O Hasan mı, ne karın ağrısıysa, söyleyin ona…..” yarım kalmış cümlesindeki Hasan birilerinin şimşeklerini çekmiş biridir ve artık tam bir “karın ağrısı”dır.

Karına göre baş daha önemli olduğuna göre “başağrısı” olan şey veya kişinin “karın ağrısı” olan şey veya kişiden daha önemli olması gerektiği hususu ulemanın var olan ihtilaflarına yenisini ekleyecektir. Girmemek lazım. Kimine göre karın baştan çok daha önemlidir; baş sadece yük oluşturuyordur gövdenin tepesinde. Kimine göre ise baş her şeyin başıdır; karın da dahil. Ya kalp? Ama vücudun organları arasındaki önem sırasıyla ilgili meşhur “müdür hangi organdır?” fıkrasını bilenler bana hak vereceklerdir.

Bu arada “ağrı” kelimesi başka dillerde de böyle anlamlarda kullanılmaktadır. İngilizce’deki “pain in the neck” deyimi birebir tercümesinde “boyunda ağrı (boyun ağrısı)” anlamına gelse de deyim olarak anlamı tam da bizdeki “başağrısı”, “baş belası” ifadelerine denk geliyor. (Bu İngilizler küfürlü kelimeleri çerez gibi kullandıkları için bu deyimin bir de “pain in the ass” şeklinde söylenişi var ki terbiyem müsaade etmediğinden anlamını yazamıyorum; meraklıları sözlük veya bilen birinden öğrenebilir anlamını.)

Benim asıl muradım “vücudun neresi ağrırsa ona ne ad verilir?” sorusuna cevap vermekten çok bu “ağrı”lar arasındaki değişim ve dönüşüme vurgu yapabilmektir. Ne mi kastediyorum?

Örneğin, -hiç temenni etmemekle beraber- bazen “ağrı”, ilk “göz”den başlayıp, “kalp”, “baş” oradan da “karın” bölgelerine yayılır. Bkz: “İlk göz ağrısı” önce “kalp ağrısı”na, sonra da hayatı boyunca çekeceği “baş ağrısı”na (aslında artık kronikleştiği için “migren” demek lazım) dönüşenler… İyi bakın etrafınıza, mutlaka vardır böyleleri. Hatta “baş ağrısı” olması artık kabullenilmişken zaman zaman alevlenen sorunlar sebebiyle “karın ağrısı”na (buna da “karına kramplar girmesi” demek lazım) dönüşen durumlar…

İyi, güzel, bunları yazdık… Haydi “tespit ettik” diyelim… De, sonrası? Bunları bilince ne kazanmış olduk, durup dururken ağrı var mı acaba diye başımızı, gözümüzü, kalbimizi, karnımızı dinlemekten başka?

“Ağrı” kelimesi zaten cana acı veren bir anlam ifade ediyor. Bunun önüne “ baş”, “kalp”, “karın”, “göz” gibi kelimeler koyarak yeni terkipler oluşturuyoruz. Anlamları farklı ve vurgulu. Ama bunların birbirlerinden mümkün olduğu kadar uzak tutulması lazım. “İlk göz ağrısı” olan bir şey veya kişi “baş ağrısı” veya “karın ağrısı” olanlardan uzak tutulmalı ki o da üzüm gibi onlara baka baka dönüşmesin. Ancak bu yeterli değildir. Bazen ne yaparsak yapalım “ilk göz ağrısı” o kadar etkili olur ki gözümüzü kör eder ve yavaş yavaş “kalbin pompalaması ile” “baş” ve “ karın” bölgelerine yayıldığını hissedemeyiz, göremeyiz. İşte migren ve kramplara giden gizli yol buradadır.

Ne yapacağız? Bilmem. Bilseydim yazdığım tecrübeye dayalı bu kadar “ağrı”yı çekmezdim. Aspirin falan iyi gelir mi bilemem ama vardır bir hal çaresi. Bir alternatif doktora gitmek. Kiminde göz doktoruna, kiminde kardiyoloğa, kiminde nöroloji veya dahiliye doktoruna, kiminde ise gönül doktoruna başvurmak lazım. Bu sonuncu branşla ilgili ihtisas veren üniversite yok henüz. O doktoru bulmak da biraz nasip meselesi. Başka bir alternatif ise fazla kurcalamamak. “Ağrıyası varmış ki ağrıyor.” Zira “ağrı” bazen iyileşmenin de habercisidir; yaraların kabuk bağlamaya başladığı dönemdeki gibi.

Ez cümle; Allah herkese gönlüne göre ama hayırlısını versin. “Ağrı” bazen çok hayırlı bir şeydir. Biraz sakin düşünün.

SUSMAK; SUSMAMAK, SUSAMAMAK!

14.09.2015/AĞRI

"Güzel konuşmaMAyı bilmek" lazım aslında…"Güzel susmak" daha cazip galiba. 

Konuşuyorsun da ne oluyor ki?

Düşüncelerini anlatamıyorsan, karşındakine dinletemiyorsan kuru gürültüden öteye geçer mi konuşmak?

Kelime israfı değil midir dinlemeyenlere söz söylemek?

Ve dinimizde günah değil midir israf?

“Konuşacağım, bir şeyler anlatacağım” diye çırpınıp durup dururken dolaylı da olsa günaha girme tehdidi varken neden susmazsın ki? Daha doğrusu, susamazsın ki?

Dinlemeyene, anlamayana, anlamak istemeyene ısrarla bir şeyi anlatmaya çalışmak ne beyhude çabadır? Çoğu zaman boşa çabaladığını fark etmezsin bile. İyi niyetle, “belki bir şeyi düzeltebilirim, anlatabilirim” diye söylersin de söylersin. Oysa kapı kapanmıştır yüzüne, karşındaki dinlemiyorsa. Sözlerin o kapalı kapıya çarpıp düşer yerlere, kıymetsizce, aynı camdan olduğu için açık sandığı pencereyi fark etmeyip de hızla ona çarpıp yere düşen uçan böcekler gibi. Bunların çoğu güçlükle kalkar ve uçarlar tekrar. Ama kapalı olduğunu göremedikleri camdan pencereye ısrarla, defalarca çarpıp yere düşe düşe en sonunda mecalsiz kalırlar. Anlamsızdır yaptıkları, ama yaparlar. Senin gibi.

İşte açık olmayan kalbe, dinlemeyen kulağa söylediğin sözler de böyledir. Kapalı duvarlarına çarpıp yere düşe düşe kıymetsiz kalırlar. Bir süre sonra sadece gevezelik eden, rahatsızlık veren biri olup çıkarsın. Niyetin, çaban, çırpınman, çaresizliğin boşunadır. Ve ne yazık ki çoğu zaman bunu geç anlarsın. Çünkü bu durum ekseriyetle çok sevdiğin, senin için değerli, şahsına, sözüne kıymet verdiğin kişilerle aranda geçer.

Tanımadığın, elin oğlu olan birinin seni dinlememesi, anlamaması seni bu kadar üzmez ki. Yabancının seni dinlemesi ve anlaması gibi bir beklentin yoktur; olmamalıdır.

Oysa yakının olan, senin olan, senden olan birinden beklersin bunu, sebebini düşünmeden. Düşünmezsin, çünkü bu öyledir. Yakınınsa, seninse, sendense dinler, anlar diye beklersin. Bu otomatiktir. Onun için belki de uzun uzun söylersin ardı ardına lafları.

Ve en kötü andır yakının, senin, senden bildiğin kişinin gerçekte karşıda olduğunu anladığın an. Kapattığını kalbini, kulağını, kapılarını dehşetle gördüğün andır o an. İşte o anda anlarsın ki, o artık yakının, senin, senden değil, karşıdandır. O artık yabancıdır. Elin oğludur.

Kabullenemezsin hemen öyle kolayca bu durumu. Ve bu sefer daha çok konuşursun. Kendini, derdini anlatmaya daha şiddetle devam edersin. Seni yanlış anladığını izah etmeye çalışırsın. Felaket! Tam susulması gereken noktayı geçmişsindir. Susamazsın. Hani yabancı oldu ya, karşıda ya; artık ondan seni anlamasını ve dinlemesini beklememen gerekmiyor mu, yukarıdaki izaha göre? Susman gerekmiyor mu? 

Konuştukça batmak bu değilse nedir?

Evet, sus artık. 

İşte müsrif oldun. 

İsraf ediyorsun sözleri. 

Ve israf günahtır.

Çok söylemek gibi çok yazmak da israf mıdır ki?

Tamam, o zaman. Nokta.

DAĞLICA'DA DÜŞEN DAĞ GİBİ FİDANLARA

07.07.2015/DİYADİN

Gönlümü kavuran ateş bilsen neden düştü?

Yıkıldı kaleler; ruh çöktü ve beden düştü,

Pusu kurdu soysuzlar, Dağlıca vadisinde,

Her biri bir dağa bedel on altı fidan düştü!

Mümkün değil tarifi yüreği yakan korun.

Acı mı ne demek? Beş aylık yetime sorun.

Sana derim, ey asla doğamayacak torun

Hakkâri dağlarına şehit deden düştü!

Kapın kapana Dağlıca, önün arkan dağ olsun!

Bitsin artık bu zulüm, gülecek bir çağ olsun!

Siper edip göğsünü, gururla, “Vatan sağ olsun”

Diye ölüme koşarcasına giden düştü.

‪#‎Mülki‬

BEBEKLER NEDEN AĞLAR?

Bebekler, diyorum, dünyaya gözlerini ilk açtıklarında, onun haline mi ağlarlar acaba?

"Gelmez olaydım! Görmez olaydım!" anlamındadır belki o kopardıkları vaveyla?

Ya o bazen ağlamayanlara -henüz dünyanın hali pürmelaline vaziyet edecek kadar kıvrak zekayla doğmayanlar olsa gerek- ebenin, doktorun yapıştırdığı şaplaklar? "Ne işin var da geldin? Derdine ne oldu?" diye kızgınlıklarını mı yansıtırlar ki?

Belki de bebekler, "dünyaya doğmazlar" da, "dünyaya ölürler" aslında! Ahirete ölmeden önceki ara aşama olarak... Alıştıra alıştıra ahiret için ölmek yani... Öyle ya, annenin o ilahi ev sahipliğinden, kan ve kinden, göz yaşından, hileden hurdadan başka bir şey olmayan bu dünyaya "kira süresi bitti, evi boşalt" dercesine en fazla dokuz ay on gün süren o konaklamadan , kira süresi yıllık ise onu bile tamamlayamadan, neden atılırlar ki bu dünyaya? Ağlamaları belki de o yüzdendir: "Atmayın beni sokağa, dünyanız sizin olsun. Bir kaç çiçek açıyor diye yılda bir kaç gün, inandıramazsınız beni dünyanın güzelliğine" diye isyan ediyordur belki de.

Belki de doğduğu anda ölüyordur bebekler. Kim bilir? "Ölü ağlar mı?" diyeceksiniz. Ağlamadığını nereden biliyoruz?

Bu ölmek mevzusu da karışık bir konu aslında. Ama doğum kısmına bakalım şimdi.
Bebekler ağlıyorlar ya, dünyaya gelmeyi ölüm saydıkları için hani, sonra bir de ahiret için öleceklerini bildikleri için ağlıyorlardır belki de. Kim bilir?

Sebebi ne olursa olsun... Bebekler ağlıyorlar... Dünyaya öldükleri için... Dünyayı gördükleri için... Kandırıldıklarını düşündükleri için...Anadan ayrıldıkları için... Acıktıkları için... İnsanın insan yediği yere gelmek zorunda kalan bebek ağlamasında ne yapsın? 

Annesiyle beraber ölmek isterdi herhalde bebekler, doğrudan ahiret için ölüm yani. Dünya molası vermeden.... Belki bu yüzden doğum üzerine ölen anneler şehitler gibidir... Doğrudan cennete.... O bebek de ne kadar şanslıdır aslında... Hem annesiyle beraber, hem vadedilmiş/müjdelenmiş cennet köşelerinden birinde...

"Dünyanız sizin olsun" diyordur muhtemelen. Billur ırmakları seyrederken dalıp gidiyordur dünyada kalanların halini düşünerek... Ya da annesinin dünyaya terk ettiği kardeşlerinin gelişini bekleyerek...Onların dünyada çektikleri azabı düşünüp hüzünleniyordur. 

Oysa, dünyadakiler de ne çok üzülürler doğmadan ölen kardeşleri ve anneleri için. Bilemezler ki...Onlar kendilerini dünya molasını vermekten dolayı şanslı sayadursunlar, er geç o molanın biteceğinin sıklıkla unutadursunlar, kendilerinin asıl acınacak durumda olduklarını unutadursunlar, dünyayı "es geçenler" daha mutludurlar muhtemelen.

Bebeklerin ağlaması insanları ağlatmalı asıl... " Bu da dünyaya öldü, bir de ahirete ölecek" diye...

Bebekler ağlar ya, bebekliklerine bakmadan ne ile karşılaştıklarını, başlarına nelerin geleceğini bildikleri ve bizlerin nasıl olup da o kadar aymaz olduğumuzu gördükleri içindir bu ağlama... O doğdu diye sevinmemize ağlıyordur büyük ihtimalle.

.....
Ağlama sırası "dev bebeklerde" şimdi... Buyurun... Koro halinde...Ingaaa...

Gesi Bağları Türküsü (100 Dörtlük)

100 dörtlük değil, 100 mermi anlayana!  (Değerli Hoca S. Burhanettin AKBAŞ'ın internetteki sayfasından 2006 yılında kopyalamıştım. Kendisine şükranlarımı sunarım.)

GESİ BAĞLARI I Gesi Bağları’ndan gelsin geçilsin Kurulsun masalar rakı konyak içilsin Herkes sevdiğini alsın seçilsin Gel otur yanıma hallerimi söyleyim Halimden bilmiyor ben o yari neyleyim 2 Gesi Bağları’nda dolanıyorum Yitirdim yarimi (anam) aranıyorum Bir çift selamına güveniyorum Atma garip anam beni dağlar ardına Kimseler yanmasın anam yansım derdime 3 Gesi bağlarında bülbüller öter Ateşim yanmadan (anam) tütünüm tüter Bana bir hal olmuş ölümden beter Atma garip anam beni dağlar ardına Kimseler yanmasın anam yansın derdime 4 Gesi Bağları’nda üç ırgat işler Sıladan geliyor (anam) şu uçan kuşlar Anneler doğurur ele bağışlar Örtün pencereleri (anam) esmesin yeller Dertli olduğumu (anam) bilmesin eller 5 Gesi Bağları’nın gülleri mavi Ayrıldım yarimden (anam) gülemem gayri Yardan ayrılanın böyle olur hali Yas tutsun ellerim (anam) kına yakmayım Kör olsun gözlerim (anam) sürme çekmeyim 6 Gesi Bağları’nda tokaştım taşa Kardeş ekmeğini (anam) hakarlar başa Girip çalıştığım emeğim boşa Gel otur yanıma, hallerimi söyleyim Halimden bilmiyor ben o yari neyleyim 7 Gesi’ye giderken yolum ayrıldı Bindim arabaya (anam) başım çevrildi Siyah saçım sağ yanıma devrildi Atma garip anam beni dağlar ardına Kimseler yanmasın anam yansın derdime 8 Tıkır tıkır merdivenden inmedim Güle güle anam yar koynuna girmedim Cahil idim kıymetini bilmedim Atma anam atma , beni dağlar ardına Kimseler yanmasın anam yansın derdime. 9 Kuruldu kazanım harenim yoktur Söküldü sim saçım anam örenim yoktur Kapıdan içeri girenim yoktur Örtün pencereler anam esmesin yeller Dertli olduğumu anam bilmesin eller. 10 Bana gül diyorlar neme güleyim Ayrılık üzerimdeki, kime neyleyim Bir mektup gönder gönlüm eyleyim Neyleyim neyleyim hep alnımın yazısı Gülmemiş bu dünyada, anamın kuzusu. 11 Bulamadım kır atımın gemini Süremedim anam gençliğimin demini Ben sürmedim eller sürsün demini Neyleyim dünyada anam yar olmayınca Domurcuk gül iken anam koklamayınca. 12 Çattım ocağıma hürmetim yoktur Döktüm zülfü saçı anam örenim yoktur Anamdan babamdan gelenim yoktur Neyleyim neyleyim hep alnımın yazısı Gülmemiş bu dünyada anamın kuzusu. 13 Enginli yüksekli kayalarımız Gam ile yoğrulu anam mayalarımız Doğurmaz olsaydı analarımız Neyleyim neyleyim hep alınım yazısı Gülmemiş bu dünyada anamın kuzusu. 14 Urganım atmadık dallar mı kaldı Başıma gelmedik anam haller mi kaldı Beni söymedik diller mi kaldı Ne deyip ağlayım, anam alın yazgısı Kader böyle imiş anam onmaz bazısı. 15 Şu görünen bahçe m’ola bağ m’ola Şu dağın ardında yarim var m’ola Oturup da beni yad eder m’ola Atma anam atma beni dağlar ardına Kimseler yanmasın anam yansın derdime. 16 Sac üstünde fısır fısır bazlama Küçük iken ciğerlerim gözleme Ben diyorum gelir diye gözleme Örtün pencereler, anam esmesin yeller Dertli olduğumu anam bilmesin eller. 17 Gesi bağlarında şıvga dalım yok Derdimi söylesem anam dinler yarim yok Herkes güler oynar sorgu sual yok Ben gülsem oynasam anam yasak diyorlar Yarını elinden anam alsak diyorlar. 18 Gesi’ye giderken yolum ayrıldı Bindim arabaya başım çevrildi Selvi saçım sol yanıma devrildi Ölüm olmasın da anam ayrılık olsun Bize sebep olan anam içten vurulsun 19 Mezarımı geniş açın dar olsun Etrafı mor sümbüllü bağ olsun Ben ölüyom ahbaplarım sağ olsun El kadar alınımda türlü yazım var Evvel bir başımdı, şimdi körpe kuzum var 20 Ateş alıp ısınmadım korunda Güle güle anam yar gezmedim kolunda Methim gezer elalemin dilinde Atma anam atma, beni dağlar ardına Kimseler yanmasın anam yansın derdime 21 Bülbül gelmiş gül dalına konuyor Hangi dala yuva yapsa kuruyor Herkesin yari yanında duruyor Atma garip anam beni dağlar ardına Kimseler yanmasın anam yansın derdime 22 Bülbülüm uçtu da kafesi durur Ne güzel ellerin (anam) babası durur Babasız yuvada evlat mı büyür Örtün pencereleri (anam) esmesin yeller Dertli olduğumu (anam) bilmesin eller 23 Yazmam gül yaprağı düremem gayri Yalnızım evlere (anam) giremem gayri Bana bir hal oldu diyemem gayri Gel otur yanıma hallerimi söyleyim Halimden bilmiyor ben o yari neyleyim 24 Gesi bağlarında kılarım namaz Kılarım kılarım halka yaramaz Haktan geldi bize bir ulu niyaz Örtün pencereleri değmesin yeller Bugün efkarlıyım gelmesin eller 25 Gesi Bağları’nın gülü olayım Arayı arayı yari bulayım Gül bülbülden başkasına sorayım Gel otur yanıma hallerimi söyleyim Halimden bilmeyen ben o yari neyleyim 26 Gesi Bağları’nda kamber tay olur Anam andıkça aklım zay olur Ayrılık dediğin birkaç ay olur Örtün pencereleri esmesin yeller Dertli olduğumu bilmesin eller 27 Şu dereden akan bulanık seller Derdim içimdeki ne bilsin eller Oturup ağlasam divane derler Ne deyim ne ağlayım hep alnımın yazısı Kader böyle imiş onmaz bazısı 28 Sandıktan basmamı giyesim geldi Ciğerim anamı göresim geldi Varıp iki elini öpesim geldi Örtün pencereleri esmesin yeller Dertli olduğumu bilmesin eller 29 Tandıra et vurdum yiyesim geldi Ciğerim anamı göresim geldi Açıp mezarına giresim geldi Ne deyim ağlayım hep alnımın yazısı Kader böyle imiş onmaz bazısı 30 Gesi Bağları’nda bir top gülüm var Hey Allah’tan korkmaz sana bana ölüm var Ölüm varsa bu dünyada zulüm var Atma garip anam beni dağlar ardına Kimseler yanmasın anam yansın derdime 31 Gesi Bağları’nda geçilmez yastan Dört yanım ıslandı yağmurdan yaştan Sağ yanım ağrıdı soluma yaslan Hep yalan mı oldu o geçen günler Bahçede ötmez oldu bülbüller 32 Gesi Bağları’nda açılmış güller Derdimi söylesem deli olmuş derler Seni sevdiğimi bilmesin eller Gel otur yanıma boyu posu güzelim Gülemem ağlarım ah çekerim gezerim 33 Gesi bağlarında kaynar karınca İçim kan ağlar anam yaşıtım görünce Ben bu dertten iflah olmam ölünce Hep yalan mı oldu anam o geçen günler Bahçedeki ötmez oldu anam bülbüller. 34 Gesi bağlarında yiğitler gezer Eller ne bilsin anam yüreğimi ezer Yarim gitti hasreti beni üzer Ben gülsem oynasam anam yasak diyorlar Varını elinden anam alsak diyorlar. 35 Gesi bağlarının köpeği olsam Koklayı koklayı anam anamı bulsam Bulduğum yerde öpsem koklasam Atma garip anam yazılara yabanlara Keşke verseydin köyümüzdeki çobana. 36 Gesi bağlarında bülbüller öter Anamın ekmeği burnuma tüter El kadar verseler o bana yeter El kadar alnımda türlü türlü yazım var Evvel bir başımdı, şimdi körpe kuzum var. 37 Gesi Bağları’nda bir oylum kaya Düşmüşüm sevdana ne diyon bana Bir yüzük yaptırdım yadigar sana Takın parmağına dar mı geliyor Gurbete gitmesi zor mu geliyor 38 Gesi Bağlarında yolun sağında Güller çiçek mi açar yavru bağrında Yavrusu koynunda elin yanında Yas tutsun ellerim kına yakmayım Kör olsun gözlerim sürme çekmeyim 39 Gesi Bağlarında attım urganı Üstüme örttüler gurbet yorganı Benim anam çifte kessin kurbanı Ne deyip ağlayım hep alnımın yazgısı Kader böyle imiş onmaz bazısı 40 Gesi Bağlarında dikili taşlar Benden selam söylen hey uçan kuşlar Memlekette kaldı yaren yoldaşlar Örtün pencereleri esmesin yeller Dertli olduğumu bilmesin eller 41 Her boyadan bir boyalı taşım var Yaşım küçük ne belalı başım var Feleğinen döğüşecek işim var El kadar alnımda türlü türlü yazım var Evvel bir başımdı, şimdi körpe kuzum var 42 Anam kirmenini alsın eline Tarasın yününü taksın beline Gelsin baksın yavrusunun haline Ben gülsem oynasam yasak diyorlar Varını elinden alsak diyorlar 43 Başına bürünmüş el kadar astar Asker babasını yavrular ister Benim yarim diye yolunu gözler Neyleyim dünyada yar olmayınca Domurcuk gül iken koklanmayınca 44 Gesi bağlarında ötüşen kuşlar Hayıra çıkmadı gördüğüm düşler Yıldan yıla meyva veren ağaçlar Devşirdim çiçeği dalda ne kaldı Gidiyom gurbete burda nem kaldı 45 Gesi bağlarında salkım söğütler Anam yok ki versin bana öğütler Gün görüp gidiyor benden kötüler Neyleyim neyleyim hep alnımın yazısı Gülmemiş bu dünyada anamın kuzusu 46 Ocağımı çattım herenim yoktur Söküldü sim saçım örenim yoktur Kapıdan içeri girenim yoktur Gel otur yanıma başımın tacı Ayrılık ekmeği zehirden acı 47 Gesi bağlarında açıldı güller Sevdiği yanımda sefada eller Hep bize tokandı yaramaz diller Ben gülsem oynasam yasak diyorlar Varını elinden alsak diyorlar 48 Arı olsam her çiçeğe konarım Yar yitirdim yana yana ararım Var mı benim şu Gesi’ye zararım Atma anam atma beni dağlar ardına Kimseler yanmasın anam yansın derdime 49 Gesi dedikleri bir çatal dere Ahbaplar içinde yüreğim yara Çok emekler verdim vefasız yere Örtün pencereler esmesin yeller Dertli olduğumu bilmesin eller 50 Yine kalaylandı sofanın taşı Silerim silerim gitmez gözümün yaşı Benim çektiklerim bir soysuz yası Meğer taşa biber ekilmez imiş Kötülerin kahrı çekilmez imiş 51 Anam beni ne hal ile doğurdu El kapısı hamur etti yoğurdu Gücüm yeter yetmez işler buyurdu Gurbet elde neler geldi başıma Anam yok ki şu derdime katıla 52 Anam mendilimi düremiyorum Yalnızım evlere giremiyorum Anasız babasız duramıyorum Neyleyim neyleyim hep alnımın yazısı Gülmemiş bu dünyada anamın kuzusu 53 Anam yok ki ağıdımı dinlesin Babam yok ki şikayetim dinlesin Şu cahil gönlümü kimler eylesin El kadar alnımda türlü türlü yazım var Evvel bir başımdı,şimdi körpe kuzum var 54 Gesi bağlarında gülüm duruyor Hangi dala yuva yapsam kuruyor Bülbül bile kadersizi biliyor Ne deyip ağlayım hep alnımın yazısı Onmaz imiş güzellerin bazısı 55 Yazmam gül yaprağı düremiyorum Yalnızım evlere giremiyorum Söktüm sim saçımı öremiyorum Devşirdim çiçeği benim dalda ne kaldı Gidiyom gurbete benim burda nem kaldı 56 Bellettim bağımı yemedim üzüm Kaynattım pekmezi gelirim güzün Garibe vermezler bir salkım üzüm Neydeyim ağlayım alın yazısı Kader böyle imiş onmaz bazısı 57 Bu yıl çiçek çoktur dallar götürmez Dağlar diken olmuş kervan oturmaz Benim bağrım yaz olmuş sitem götürmez Eğil dağlar eğil yari göresim geldi Siyah zülfümü yüzüne süresim geldi 58 Yüceden kaldırın gelin ölüsü Elmalar donatın söğüt dolusu Bana derler kadersizin birisi Dertli diye çağırsınlar adımı Yazmamınan bağlasınlar başımı 59 Yazmam gül yaprağı karanfil irenk Aksine vuruyor devran-ı felek Gesi bağlarında Leyla diyerek Ah neyleyim şu alnımın yazısı Onmaz imiş güzellerin bazısı 60 Bana gül diyorlar neme güleyim Ayrılık serime düştü neyleyim Anamdan doğalı ben de böyleyim Gel otur yanıma boyu posu güzelim Gülemem ağlarım ah çekerim gezerim 61 Çırpını çırpını yuvadan uçtum Ağlayı ağlayı bu hale düştüm Getirin anamı babamdan geçtim Neyleyim neyleyim hep alnımın yazısı Gülmemiş dünyada, anamın kuzusu 62 Çıra yanmayınca ceviz mi kavlar Ciğer yanmayınca gözler mi ağlar Oturum ağlasam divane derler Gel otur yanıma hallerimi söyleyim Halimden bilmiyor ben o yari neyleyim 63 Gesi bağlarının yılanı olsam Dolanı dolanı yanına varsam Uyusam uyansam derdime yansam Hep yalan oldu o geçen günler Bahçede ötmez oldu bülbüller 64 Gesi bağlarını gördün mü bilmem Toprağına bağdaş kurdun mu bilmem Gizli sırlarıma erdin mi bilmem Gel otur yanıma hallerimi söyleyim Halimden bilmeyen ben o yari neyleyim 65 Gesi bağlarından geçemiyorum Az doldur kadehi içemiyorum Anamdan babamdan geçemiyorum Ölüm olmasın da ayrılık olsun Bize sebep olan içten vurulsun 66 Gesi’ye giderken yolun sağında Güller açmış nazlı yarin bağında Yeni değmiş on üç on dört çağında Gel otur yanıma boyu posu güzelim Dost düşman yanında güler oynar gezerim 67 Gesi’ye giderken yolum ayrıldı Bindim arabaya başım çevrildi Siyah saçım sağ yanıma devrildi Eğil dağlar eğil yari göresim geldi Siyah zülfünü yüzüme süresim geldi 68 Eşik arasında fenerim yitti Feleğin ettiği gücüme gitti Bana ettiğini kimlere etti Atma garip anam beni dağlar ardına Kimseler yanmasın anam yansın derdime 69 Ellerin mektubu gelir okunur Benim yüreğime hançer sokulur Bugün posta günü canım sıkılır Atma garip anam yazılara yabana Keşke verseydin köyümüzdeki çobana 70 Evereğin bayırına düzüne Döndüm baktım karlar yağmış izime Uyma dedim uydun eller sözüne Sağ olanlar bir gün olur kavuşur Küs olanlar bir gün gelir barışır 71 Gesi’nin etrafı tozlu yol m’ola Salını salını gelen yar m’ola Urgan atsam ölsem ölüm zor m’ola Şimdi ben anladım onmadığımı Daha çilelerimin dolmadığını 72 Gesi’nin evleri kemer kemerdir Derdim içimde küme kümedir Ağlamak dururken gülmek nemedir Örtün pencereleri esmesin yeller Dertli olduğumu bilmesin eller 73 Söktüm sim saçımı örenim yoktur Kapıdan içeri girenim yoktur Ağlasam sızlasam görenim yoktur Doğurmaz olsaydın anam başım belalı Bir murat almadım anamdan doğalı 74 Salkım söğüt gibi dallarım yerde Gözlerim gözlerim gözlerim yolda Götürün anama evleri nerde Gurbet elde neler geldi başıma Anam yok ki şu derdime katlana 75 Şu dağlara çıksam yolu arasam Mendilim elimde döne döne ağlasam Anam yok ki ben derdimi söylesem Ne deyim ağlayım alın yazısı Kader böyle imiş onmaz bazısı 76 Tel tel olur Kayseri’nin ovası Yüzüne bakmadım karın doyası Taze olur evlilerin boyası Ne deyip ağlayım alın yazısı Gülüp oynamıyor gelinlerin bazısı 77 Yüce dağ başına gelmesin eller Bu gün efkarlıyım açmasın güller Diz dize gelip de döktüğüm diller Ne deyip ağlayım bu böyle olmaz Kulların başına gelmedik kalmaz 78 Gesi bağlarından indi bir firek Bu mektubu yazan dertli bir yürek Gönderin anamı o bana gerek Yaz yaz mektubu postaya bırak Varamam yanına yollar pek ırak 79 Gesi’ye gidenin bağrı taş gerek Atı saltanatlı bir kardeş gerek Ağlamak dururken gülmek ne gerek Yas tutsun ellerim kına yakmayım Kör olsun gözlerim sürme çekmeyim 80 Sofraya oturdum gelin kız gibi Gözüme bakarlar imkansız gibi Ortadaki yemek acı tuz gibi Gel otur yanıma hallerimi söyleyim Halimden bilmiyor ben o yari neyleyim 81 Güğümlere su doldurdum ılımış Benim kader ilk akşamdan uyumuş Ne yapayım dostlar yazım bu imiş Örtün pencereleri esmesin yeller Dertli olduğumu bilmesin eller 82 Gesi bağlarını belleyen olsa Şu cahil gönlümü eğleyen olsa Beni de anama yollayan olsa Gel otur yanıma hallerimi söyleyim Halimden bilmiyor ben o yari neyleyim 83 Gesi bağlarında kaynar kum idim Ben eller içinde yanan mum idim Ibdı Allah, sonra senden umudum Gel otur yanıma hallerimi söyleyim Halimden bilmiyor ben o yari neyleyim 84 Merdivenden tıkır tıkır inerken Yazması boynuma dolanır severken Uyumuşum ak gerdandan emerken Örtün pencereler değmesin yeller Bu gün efkarlıyım gelmesin eller 85 Gesi bağlarında has nane biter Bana bir hal oldu ölümden beter Sevdiğim ettiğin canıma yeter Yaz yaz mektubunu postaya bırak Varamam yanına, yollar çok ırak 86 Gül koymuşlar menekşenin adını Almadım dünyadan ben muradımı Ben ölürsem dertli koyun adımı Atma garip anam yazılara yabana Keşke verseydin beni köyümüzdeki çobana 87 Bu nasıl tecelli bu nasıl kader Derdim içimdedir ne bilsin eller Oturup ağlasam deli mi derler Neyleyim, neyleyim hep alnımın yazısı Gülmemiş bu dünyada anamın kuzusu 88 Gesi bağlarında gül ile çayır Ana ben ölüyom başını çevir Kaynanam imansız, güveyin gavur Ne diyeyim ağlayayım alın yazısı Kader böyle imiş onmaz bazısı 89 Elimi atmadık dallar mı kaldı Başıma gelmedik haller mi kaldı Beni söylemedik diller mi kaldı El kadar alnımda türlü türlü yazım var Evvel bir başımdı şimdi körpe kuzum var 90 Gesi bağlarında gül ile susam Tecellisi olmaz yerine küsen Candan kimsem yok derdimi desem El kadar alnımda türlü yazım var Evvel yalnızdım şimdi kuzum var 91 Anam yok ki diye diye ağlasın Babam yok ki kuşağımı bağlasın Kardeş yok ki salacamda baş tutsun Atma garip anam yazılara yabana Keşke verseydin köyümüzdeki çobana 92 Bülbüle su verdim altın tasınan Yolunu beklerim bir hevesinen Günlerim geçiyor ah u zarınan Örtün pencereler esmesin yeller Dertli olduğumu bilmesin eller 93 Gesi bağlarında gül ile nergis Sabahlar olmuyor sevdiğim sensiz Cennetin köşkünde duramam sensiz Ölüm olmasın da ayrılık olsun Bize sebep olan Allah’tan bulsun 94 Gesi bağlarında bir tarla nohut Anam ben ölüyom bir yasin okut Küçük kardeşimi yarime büyüt Örtün pencereler esmesin yeller Dertli olduğumu bilmesin eller 95 Dağdan yuvarlandı kayalarımız Gam ile yoğruldu mayalarımız N’ola taş doğuraydı analarımız Ne deyim ağlayım hep alın yazısı Kader böyle imiş onmaz bazısı 96 Kuruldu kanadım kefenim yoktur Kapıdan içeri girenim yoktur Gurbette anamın haberi yoktur Beklerim yolunu gelene kadar Çekerim derdini ölene kadar 97 Kütür kütür kırdın felek dalımı Kimselere diyemiyom halimi Ben sana ne yaptım Allah’ın zalimi Neyleyim neyleyim hep alnımın yazısı Gülmemiş bu dünyada anamın kuzusu 98 Gesi bağlarında dolanıyorum Yitirdim yarimi aranıyorum Bir çift selamına güveniyorum Eğil dağlar eğil gülleriniz açtı mı Benim sevdiceğim burdan geçti mi 99 Yağmur yağar ince elek tülbentten Kurtar Allah beni gayri gurbetten Ölmeyince kurtuluş yok bu dertten Yol ver dağlar ben gideyim sılama Sılam zümrüt yeşili buna nasıl dayana 100 Gesi bağlarında bir top gül idim Yağmur yağdı güneş vurdu eridim Evvel yarin sevdiceği ben idim Gel otur yanıma hallerimi söyleyim Halimden bilmiyor ben o yari neyleyim Gesi Bağları Türküsü, S.Burhanettin Akbaş-Mehmet Özet, Kayseri, 2001

İLMÜHABER (Darbımesel)

Günlerdir verdiği seçim mücadelesini kazanmış ve yatak-döşek içinde getirilen yaşlı Hüseyin Dede'nin verdiği oyla, rakibini bir oy farkla geçerek muhtar seçilmişti nihayet. Rakibi olan yılların kurt muhtarı Ahmet Emmi'yi devirmeyi başarmıştı. Mazbatasını hakimden alıp iki gün sonra Ahmet Emmi'nin yanına uğradı, muhtarlıkla ilgili defterleri ve mührü almak üzere. Ahmet Ağa olgun adamdı: "Allah yardımcın olsun Recep” dedi ve köy karar defteri ile birkaç diğer evrakı ve en önemlisi mührü teslim etti kendisine.

Recep yeni bir havaya girmişti. "Daha dün ben de sıradan biriydim, şimdi muhtarım, köyün önde geleniyim” diye düşünüyor, yürüyüşünde meydana gelen değişikliği ve kasıntıyı fark etmiyordu. Ne de olsa, muhtardı bugüne bugün. Köylü işini ona danışacak, uygun görmediği şey köye yapılamayacak, bundan sonra kaymakamla, vali ile hatta bakanlarla muhatap olacaktı. Büyük adamdı vesselam.

Yalnız, azıcık şu okuma yazma konusunda kaygılıydı. Sadece ilkokulu bitirebilmiş, ta o zamandan beri de ne yazı yazmış, ne de doğru düzgün okumuştu. "Olsun” dedi, "ben söylerim, oğlum Kerim de yazar. Ne olacak sanki altına mühür vurduktan sonra her kâğıt resmi olur. Koca muhtarın mühür vurduğu belgeyi de kim almayacakmış?”

Muhtarlığın ilk günleri sakin geçti. Köylüler tebrik ediyor, hepsi kendisine oy verdiğini söylüyordu. Recep de bundan memnun, bir oy farkı unutmuş köylüsüne kucak açmıştı.

Birkaç gün sonra, köyün gençlerinden Kadir geldi Muhtar Recep’in yanına. Kadir yeni evliydi. Köyde geçim zordu, tarlası tapanı yoktu. Köydeki konuşma aksanıyla "Recep Ağam, ben Adana’ya gideceam. Duyduğuma göre Çukuraa’da iş bulmak goleymiş. Bu batasıca çorak memlekette ekmek kazanacak toprak yok bende. Hanımınan düşündük, Adana’ya gidek, orda yerleşek dedik. Bize bir ‘elmaaber’ yaz da yolda başımıza bişe gelmesin ve gedince oradaki mıktara verek. Oraya yerleşek” dedi. Muhtar Recep "Hayırlısı olsun Gadir. Haklısın, bizim köyün arazisi kıraç, ektiğini alamazsın bile bu topraktan. Git yolun açık olsun” dedi. Dedi amma, şu ilmühaber nasıl yazılacaktı? Şimdiye kadar hiç ilmühaber yazmamış, işi olmamıştı. Adını duyuyordu ama nasıl bir yazıydı acaba? Galiba bu yazı muhtarın bir şeyi onaylaması veya bildirmesi ile ilgiliydi. "Mıktar elmaaber verdi miydi, gaymakam bile onu deeştiremez” diyordu köylüler. Demek ki, muhtar büyük adam, ilmühaber de önemli yazıydı.

Çağırdı oğlu Kerim’i, "Kerim, oğlum, okula git, ööretmenden bi tene kâât getir kaleminen. Gadir emmine elmaaber yazacaak” dedi. Kerim dışarı fırladı; biraz sonra geldi elinde kağıt kalemle. Muhtar Recep, "Kerim, dediklerimi aynı yaz oğlum” dedi, şöyle biraz düşündükten sonra, artık halk arasında etrafı dikkate almadan, sadece kendi bildiğini yapan, "oku doğrusuna giden" insanları tarif etmek için kullanılacak olan ifadeyi içeren o meşhur ilmühaberi yazdırdı oğluna:

İLMÜHABER

"Dikkat! Dikkat! Kadir Adana’ya gidiyor. Değip dokunan olmasın!”

                                                                                                                      Muhtar Recep KAYALI 

                                                                                 (imza-mühür)

UYUŞTURUCU İLE NASIL MÜCADELE EDİLMEZ?[1] (KARA MİZAH)[2]

 (Bu yazı İdarecinin Sesi Dergisinin Aralık 2014/163. sayısında yayınlanmıştır.)

Kamu yönetiminin işleyişi ile ilgili hemen hemen her çalışmada kamu hizmetlerinin nasıl sunulması gerektiği, hangi yöntem, araç, usul ve kaynakların –nasıl- kullanılacağı, hangi nitelikte personelin istihdam edilmesi gerektiği gibi hep "olması gereken" bakış açısıyla bir açıklama yapılmaya çalışılır. Bu yöntem, kendi içerisinde tutarlı bir yaklaşımdır ve pozitif-doğrusal bir bakış açısını yansıtır. Yani belirlenen/hedeflenen amaçlara ulaşılması için izlenmesi gereken yol ve yöntemlerin neler olması gerektiği ile ilgilidir. Varsayımı ise, bu yol ve yöntemler kullanıldığında sonucun istendiği şekilde olacağıdır.

Böyle olmakla birlikte, etkili olacağını düşündüğümüz bir izah tarzı ise, kamu hizmetlerinin sunumunda hangi yol ve yöntemlerin, araçların ve personelin kullanılmaması gerektiğine dikkat çeken,  "olmaması gereken" bakış açısıdır.  Birinci bakış açısının aksine, bu bakış açısı uygulamada karşılaşılan/karşılaşılacak olan ve hizmet sunumunu olumsuz etkileyen/etkileyecek faktörleri öne çıkarmaktadır. Biraz zorlandığında "kamu politikası başarısızlığı" kavramının sebeplerine denk düşen bu yöntemde "sonucun başarısız olması için yapılması gerekenler" sıralanmaktadır. Teori kısmına ve kamu politikası süreçlerine fazla girmeden, -biraz da mizahi bir yaklaşımla- basit bir sistematikle bu husus ülkedeki uyuşturucu ile mücadele politikası üzerinden aşağıdaki gibi örneklendirilebilir. 

Uyuşturucu ile mücadelenin arzı azaltmak, talebi azaltmak, erişimi engellemek, tedavi ve rehabilitasyon, topluma kazandırmak, istihdam gibi birçok boyutu bulunmaktadır. Bu boyutların her biri kendi içinde teknik ve bürokratik birçok süreç ve aşamalara ayrılmaktadır. Ayrıca bu boyutlardan her biri kamu yönetimi mekanizmasında farklı farklı örgütlerin, kurumlarım ve birimlerin görev, sorumluluk ve yetki alanına düşmektedir.

Yukarıda değindiğimiz yöntem gereği, "uyuşturucu ile nasıl mücadele edilmez?" başlığı altındaki tespit ve önerileri şöyle sıralayabiliriz:

a) Uyuşturucu ile etkin bir mücadele yapılmaması için öncelikle bu konunun toplumun, dolayısı ile hükumetin gündemine alınmaması gerekir. Bunun için de, mücadele sürecinde yer alacak bütün kişi, kurum ve aktörlerin bu sorunu dile getirmemesi, "ülkenin uyuşturucu diye bir sorunu yok" yorumunu yaptıracak şekilde olumlu tavır takınmaları elzemdir. Bu tavır her şeyin yolunda gittiğine dair kanaati güçlendirecek ve sorumluları bu konuda doğru bir politika izlediklerine inandıracaktır.

b) Uyuşturucu sorunu ile ilgili bu "genel suskunluktan" sonra, dünyadaki uyuşturucu durumunu ve bu arada ülke ile ilgili uluslararası değerlendirmeleri "es geçmek" ve ülkenin "transit ülke" olmaktan çıkıp "hedef ülke" olduğu yönündeki bazı "çatlak ses çıkaran" değerlendirmeleri de dikkate almamak, hatta tersi yönde kamuoyu oluşturmak gereklidir. Sınırlarda kaçakçılık yapıldığı iddialarının kara propaganda olduğunun altı mutlaka çizilmelidir.

c) Hükumetin gündemine girmeyen böyle bir konuda, yani "olmayan bir sorunla" ilgili olarak kamu yönetimi organlarına mücadele görevi de vermemek, var olanların da uygulanmamasını sağlamak önemlidir. İlla görev verilmek zorunda kalınırsa basitlikten uzak, karmaşık bir dil ve görev tanımı yapılmalıdır. 

ç) Hasbelkader daha önceden kurumlara görev olarak verilmiş hususular varsa, bunların da mümkün olduğu kadar çok, çeşitli ve koordine edilmesi zor birimler arasında dağıtılmasını zorlamak gerekecektir. Çünkü mücadele ile ilgili ne kadar çok sorumlu/sorunlu kurum/birim/kişi olursa amaca (mücadele etmemeye) ulaşmak da o kadar muhtemel olacaktır. Basit devlet ilkesinden uzak durulmalıdır.

d) Görev ve yetkiler mümkün olduğunca dağınık hale getirildikten sonra bunları merkezden veya taşrada il düzeyinde koordine edecek bir irade/organ/makam oluşturmaktan itinayla kaçınmak gereklidir. Bu sayede herkes canla başla başına buyruk çalışacak ve kamuoyu kamunun çabalarını görecektir. Neticede ne elde edildiğini kamuoyunun bilmesi o kadar önemli değildir. "İmaj her şeydir!"

e) Merkezi düzeyde gündeme girmeyen, organizasyon olarak bütünlük içinde ele alınmayan, koordinasyonuna gerek duyulmayan bir konuda muhtemel olarak ortaya çıkacak ve genel iradeyi yanlış yorumlayacak "gayretkeşlerin" de kontrol altına alınması gereklidir. Bununla kastettiğimiz nitelikli, çalışkan, fedakar, vatansever ve toplumun geleceği kaygısını taşıyanları bu sürece dahil etmemek, var olanları da "saf dışı" bırakmaktır. Maazallah, bunlar kontrol edilmezse süreç istenenin tam tersi olarak sonuçlanabilir.

f) “Uyuşturucu ile mücadele edeceğim” diye proje yapan, bir şeyler yapabilmek için ortaya çıkan -bütün yukarıdaki engellere rağmen- STK, MİA, ABC, DEF, XYZ gibi yapı, kişi, kurum ve kuruluşlara bütçenin "b"sini göstermemek en hayati bir öneme sahiptir.

g) Yukarıdaki aşamaların devamı olarak sahadaki "uygulamamaları" da denetlemek ve değerlendirmek yanlışına düşülmemelidir. Zira merkez ne düşünüyorsa aynından fazlası taşrada "misli ile yapılmaktadır!"

ğ) Başarısızlığa ulaşmanın temel ögelerinden biri de "bilinç oluşturmama" faaliyetidir. Medya, eğitim kurumları, aile ve toplumun geneli uyuşturucu ve zararları hakkında zinhar bilgilendirilmemelidir.

h) Bütün bunlara rağmen hala uyuşturucuya sıcak bakmayan, uzak duran çocuk ve gençlerin bu alana zorlanması için okuldan uzaklaştırılmaları, sokakta yaşamaya özendirilmeleri, sosyal, ahlaki, manevi değerlere sırt çevirmeye teşvik edilmeleri, aile, öğretmen ve büyüklerin sözlerini dinlememeleri konusunda yüreklendirilmeleri "uyuşturucu ile mücadele etmeme" hedefine mutlak surette olumlu etki yapacaktır.

ı) Kullanılacak dilin önemi gereği, uyuşturucu maddeler "zehir" yerine "keyif verici madde" şeklinde adlandırılmalı; gençlere cazip gelen sokak jargonundaki "kafam bi milyon", "neyin kafasını yaşıyorsun sen?" gibi güzel Türkçe ifadeler sık sık tekrarlanmalıdır.

i) Uyuşturucu kullanan “kafası güzellerin” kafasını bozacak arama, yakalama, gözaltı, yargılama ve “içeri tıkma” gibi “arkaik” adli uygulamalara girişilmemeli, mevzuatta bu “sosyal gerçekliğe” müeyyide öngören hükümlere yer verilmemeli, var olanların da uygulanmaması için çaba sarf edilmelidir.

j) Olmadığı hususunda “concensus” sağlanan uyuşturucu bağımlılığının tedavisine dönük AMATEM ve ÇEMATEM gibi tesisler inşa edilmemeli, var olanlar da “atem tutem men seni” diye “ti’ye     alınmalıdır. Buralarda tedavi olmak kişinin “ihtiyarına” bırakılmalı, gençleri zorla buraya getirmemelidir.

k) Buraların bağımlılar için cazip olmaması için mutlaka hastanelerin bodrum katlarında, psikiyatri servisi ile iç içe ve bakımsız yerler bu amaçla ayrılmalı, burada çalışacak “divanelerin” de akıllanıp bu kararlarından vazgeçmeleri için ödemeler, çalışma şartları ve motive edici her unsur aşağıya doğru çekilmeli, “illa çalışmak istiyorum” diyen olursa bunlara psikiyatriden rapor aldırılmalıdır.

l) “Her konuda tek sorumlu” olma yolundaki yerel yönetimlere var olmayan uyuşturucu sorunu ile ilgili görev ve sorumluluk verilmemeli, kendileri zahmete sokulmamalıdır.

m) Olmaz ya, diyelim ki uyuşturucu bağımlısı birisi yakalandı, tedavi olmak istedi, -yine olmaz ya- tedavi süresini de tamamladı; kendisi hemen “geldiği yere geri salınmalı”, sosyal rehabilitasyon, istihdam gibi konulara gerek duyulmamalı ki, bu arkadaş kısa süre sonra uyuşturucuya “kaldığı yerden devam” edebilsin.

n) Süreç yukarıdaki maddelerde “dokundurulduğu” gibi işledikten sonra, mücadelenin nasıl yapılamadığının yazılı delili olan binlerce sayfalık raporlar hazırlanmalı ve bunlar kimseye gösterilmemelidir ki, “şeffaflık, katılım” diye ortaya çıkacakların önü kökten kesilsin. Taşrada yapılmayanlar, yapılmış ve büyük başarı elde edilmiş gibi merkeze raporlansın her ihtimale karşı. Öyle ya “sadece kendini kandırmak” yetmez, “merkezi” de kandırmak gerekir ki bu konuyla ilgili “politika geliştirmeme” de etkili olunabilsin.

Bütün yukarıdakilere rağmen herkes uyuşturucu kullanmaya başlamamışsa veya kullananlarda bir azalma varsa "politika süreci" belirlenirken ve uygulanırken bir yerlerde hata yapılmış demektir. Geri dönüp aşamalar tek tek gözden geçirilmelidir.

Not: Bu yazıdaki amacı doğru yorumlayıp "tersine iş yapabilecek" kapasitede olanları da (e) bendindeki uygulamalara dahil etmek gerekecektir.

---

[1] Bu yazı uyuşturucu ile mücadelenin sahada nasıl yapıldığına dair araştırmalar sırasında karşılaşılan mantıksızlıkların ruhumuzda yarattığı kızgınlıkların özetlenmiş halidir. Ciddiye alınmaması herkesin hayrınadır. 

[2] Kara mizah: Yalnız güldürmeyi değil, düşündürmeyi ve yergiyi de amaçlayan mizah (TDK).

SARIKAMIŞ AĞIDI

Tarihimizin en "soğuk" sayfasını oluşturan, Doğu Cephesinde kara kışa kurban verdiğimiz doksan bin civarındaki şehitlerimiz için yakılan yüzlerce ağıttan birisi, en meşhuru Sarıkamış Ağıdı. Ağıt geleneğinin en canlı olduğu Avşar boyundan ümmi bir kadının söylediği, yürekten kopup gelen ağıt, tarih derslerinde buradaki harekatla ilgili bölümde mutlaka öğrencilere dinletilmeli. 

Kayseri/Pınarbaşı’nın Sindel (Kayabaşı) Köyünden Kara Zala (Zeliha)’ya ait olduğu söylenen ağıt aynı köyden başkalarının da eklemeleri ile uzun bir ağıt olmuştur. Ancak bu dilden dile dolaşan ağıtları 4 kişinin söylediği rivayet ediliyor. Bu bilgiler kesin olmamakla birlikte, söyleyenler şöyle:

1) Kara Zala
2) Molla Mustafa, Hasan Ağa’nın oğlu, Memiş’in kardeşi
3) Hamma. Kocasıyla birlikte 6 kayını savaşa giden, Bekir Ağa’nın gelini, savaştan tek sağ dönen Bayazıt (Eyri) Çavuş’un karısı.
4) Sırıklı Döndü. Bekir Ağa’nın karısı ve savaşta ölen 6 kardeşten biri olan Hüseyin’in anası

(Kaynak: Sindel Köylüleri)

Bu ağıdın halk ağzıyla söylenişi yürekleri parçalar. Aşağıdaki linkten bir örneğini dinleyebilirsiniz: 

http://www.youtube.com/watch?v=fIvxHQq-gJY

Allah hepsine gani gani rahmet eylesin.

---------------------*------------*---------------

Sarıkamış Ağıdının söyleyenlere göre sözleri aşağıdadır:

KARA ZALA                             

Yüce dağdan yüce dağa      
Yalım vurdu koca dağa      
Gayri telime tokanma       
Ben ölüyom Hasan Ağa      

Kaç gün oldu Anşa öleli         
Alnında kaşı hilali                
Alıbazın anasıyım                
İndi boğazı laleli                 

Sarıkamış Altınbulak         
Soğanlı’yı biz ne bilek?        
Bizim uşak gökçek gezer   
Ağca zubun gara yelek          

Ayşe bekar, Cennet bekar         
Acemi talime çıkar                 
Dört oğlum sefer ağzında           
Yusufum (Topalım) gahrımı çeker

Kuşağı belime sardım          
Gışlanın önüne vardım       
Dört oğlum asker deyince     
Orda bir aferin aldım           

Gadasını aldığım Eşe             
Tekerim dayandı daşa           
Seferiberliği durdur             
Elin öpem Enver paşa          

Şu taşları çektiriyim              
Hep dereye döktürüyüm        
Musa Ağam ayaklı yapsın       
Bende gazi yaptırıyım          

MOLLA MUSTAFA                  

Sivas’tan Sarıkamış’tan

Bir habar verin Memiş’ten

Yavaş indir arabacı

Gardaş inemez yokuştan

(Sivas’tan, Sarıkamış’tan
Yatamıyom kara düşten
Hastam zayıf arabacı
Ağır indirin inişten)

Aziziye baba yurdum

Kafkaslara tabya kurdum

Benim korkum Urus değil

Kara gışa kurban verdim

Çadırlar dağa kuruldu                           
Hücum borusu vuruldu                        

Bir Sarıkamış uğruna                            

Doksan bin şehit verildi   

 Sarıkamış derler ordunun yeri               
Yaralanan asker sevk olur geri

Benim gardaşımın iki adı var
Birisi Memiş de birisi Sarı        

Sarıkamış derler ordu dergaha                 
Garıkmış elleri tutmaz parmağa               
Yaralı Suvaz’a (Sivas) gelen Memiş’in                    

 Ta  Sindel’e geldi ganlı köynağa                

Gayanın başına çıkar                                

Derelere eder zılgıt                                    

Şarapnal gelip vuruncaaz                          

 Ganı akmış ılgıt ılgıt      

Elin elime alır da                                        

Giderim dereye aşşağa                              

Danedim (baktım) de göremedim                            

Gayıp emmimin uşağı       

SIRIKLI DÖNDÜ

Oğlu olanlar herk ediyor

Edemeyenler terk ediyor

Her nereye baktımısa

Gelin kız çifte gidiyor

Yüzbaşılar binbaşılar

Tabur taburu karşılar

Yağmur yaayıp gün daence

Yatan şehitler ışılar

Yumam ırbıgın dışını

Belaya goydun başımı

Soysuz mu ki benim oğlum

Goyup gelmez gardaşını

HAMMA

Sarıkamış ne aralı

Kimi ölmüş kimi yaralı

Bunu duyan var mı ola

Yalan dünya kurulalı?

İbrişimin gozaları

Battı Avşar gazaları

Sarıkamış’ta galdılar

Gonca gülün tazeleri

Hava soğuk kış geliyor

Bilmeyene hoş geliyor

Şarkışlaya giden ganı (kağnı)

Dolu gidip boş geliyor

Aşağıdaki dörtlükleri de 6 kardeşi Sarıkamış’ta şehit olan Bekir Ağa’nın kızı FATİŞ söylüyor:

Dokuz gardaşı ölenin

Benim gibi olur bacısı

Sivas’a tabur dökülmüş

Benim anamın kuzusu

Böyle uzun dal mı olur

Böyle çürük soy mu olur

Bir obadan bir ocaktan

Altı gelin dul mu galır.

Aşağıdaki dörtlükleri kimin söylediği belli değil. Ancak Sarıkamış ağıdı olarak bunlar da söyleniyor.

Uşak gider sürüyünen
Mehter öter boruyunan
Her nereye vardıyısam
Bir gelin var, karıyınan

Erzincan'ın fakıları

Ezan sünnet etti mola?

Avşarelli oğlancığım

Camilerde yattı mola?

Yaşa emmim oğlu yaşa,

İn atını bağla taşa.

Ne Sivas'ta eğleniyon

Öte gitsen olun paşa

Şu öksüz de dil bilmiyor

Ben oldum onun anası.

Özne misin (damat)

Sürmel'oğlum

Hani eliyin kınası?

Mor kefiye başlarında

Su içtiğim teştlerinde

Bizim uşak av ediyor

Şu Kaman'ın taşlarında

Soğanlı'da bir harp oldu

Nice canlar orda kaldı

Sarıkamış alınınca

Sağ olanlar mektup saldı

Gelinler öksüz nen'liyor

Emiş'in alnı parlıyor

Sağından yaralı aslan

Solundan kanı damlıyor

Sarıkamış görkemlice

Alnı kara perçemlice

Şu geline sahip gerek

Tor kalmadı sümsüm koca

Bu zamanda adamm' gider

Dağları bürüdü gırcı (ince kar-dolu)

Sarıkamış ta kalanın

Teri kokar burcu burcu

Karlı dağların yelkesi

Geçti feleğin öykesi

Ağca zıbın kara yelek

Geldi şehidin soyhası

Bir kurt dadandı desteme

Bir oğlan düştü hıstama (pay)

Kağıt yazar tel çekerim

Sadırazam Şeyhülislama

üç oğlum var üç taburda

Silahlar dolu kuburda

Aman oğlum sabır eyle

Çok keramet var sabırda

Kalktı ekin, kaldı firez

Cahallar (gençler) almadı muraz

Yenile onbeşli gitti

Yüzü gül gül, dudak kiraz